Jochem Douwes is psycholoog en A&O-consultant bij ArboNed, dé Arbodienst van het mkb in Nederland. Hij heeft ook tien jaar ervaring als zelfstandige horecaondernemer. De lessen uit deze periode gebruikt hij nog dagelijks in zijn werk. Hij pleit ervoor dat mkb-ondernemers investeren in coaching en zelfreflectie, voor zichzelf en voor werknemers. Een mkb-ondernemer die aan zelfontwikkeling doet heeft te maken met minder ziekteverzuim in zijn bedrijf, zo meent Douwes. Hij vertelt hoe je burn outs kunt voorkomen door tijdig te investeren.
Een burn-out is een reactie
“Ik ben zelf ook ondernemer geweest. Ik heb diverse horecazaken gehad, waaronder een restaurant en een vegan fastfoodzaak. In die periode heb ik veel stress en spanning gehad. Ik denk dat ik me als ik als werknemer zeker ziek had moeten melden. Maar als ondernemer kun je haast niet met een burn-out thuis zitten. Dat heeft gelijk zulke grote gevolgen voor je zaak. Deze levenservaring helpt me veel in mijn huidige werk. Het is een prachtige baan. Regelmatig ga ik stuiterend van voldoening naar huis.”
“Een groot gedeelte van de mensen die met een burn-out bij me komen zijn geschrokken en snappen totaal niet wat er met ze aan de hand is, sommigen denken zelfs dat ze gek aan het worden zijn. Ik leg ze uit wat stress is en wat cortisol met je doet. Ze hebben een gezonde reactie op een ongezonde situatie. Hun klacht is normaal en logisch. Een werknemer met een burn-out is geen patiënt maar iemand die is vastgelopen. Als arbeids- en organisatiepsycholoog spreek ik de mensen die met mentale klachten door de bedrijfsarts zijn doorverwezen. We houden zes tot tien gesprekken met positieve psychologie als uitgangspunt. We praten niet alleen over klachten maar ook over oplossingen. We focussen op eigenschappen en vaardigheden die iemand al in zich heeft. En samen onderzoeken we hoe ze deze eigenschappen juist in kunnen zetten om weer beter in zijn/haar vel te komen.”
“Bij Arboned werken we onder andere met het ‘Job Demands-Resources’ model. Waarbij we kijken hoeveel energie- en stressbronnen er in iemands werk zitten. Autonomie, veiligheid en je gehoord voelen zijn bijvoorbeeld factoren die energie geven en belangrijk zijn als buffer voor stress. Het voordeel van onze aanpak is dat ik mijn behandeling direct kan afstemmen met de bedrijfsarts. Wanneer iemand in de GGZ terechtkomt is er lang niet altijd aandacht voor werk. Terwijl burn-outs in zeventig procent van de gevallen een combinatie van werk- en privéfactoren als oorzaak hebben.”
Winst door zelfontwikkeling
“Ik zie weinig ondernemers op mijn spreekuur. Ondernemers werken maar door en gaan hierdoor heel diep. Ze zijn heel weerbaar maar als ze uiteindelijk breken dan vallen ze ook het diepst. Ik zie dit als een risico in de ondernemersgroep en het is te voorkomen. Ik denk dat het noodzakelijk is dat ondernemers budget en tijd vrijmaken om een coach te nemen. Met een coach of psycholoog kan je reflecteren en stilstaan bij vragen zoals: hoe zit ik in mijn energie en wat geeft me energie? Ben ik alleen maar aan het overleven en hoe lang hou ik dit nog vol? Een gemiddelde ondernemer staat hier niet bij stil in de strijd van de dag. Door aandacht te geven aan je ontwikkeling kan je als ondernemer veel winst behalen, op persoonlijk en zakelijk gebied. Het in de hand nemen van een coach of mentor is essentieel voor duurzaam ondernemerschap. En ik denk ook dat ondernemers voor hun werknemers preventieve coaching zouden moeten aanbieden. Een burn-out kost zestig tot tachtigduizend euro. Daar gaat men gemiddeld van uit. Dat wil je toch voorkomen?”
Investeren in coachend leiderschap
“De mensen die ik op mijn spreekuur krijg kun je ruwweg opdelen in drie categorieën. Een derde heeft heel veel problemen in zijn leven gehad of een complexe persoonlijkheid en was op een of andere manier wel een keer uitgevallen. Daar is niks aan te doen. Bij een derde van de mensen lopen dingen door pech en samenlopende omstandigheden fout. Uitval gaat hier vrijwel altijd om een combinatie van privé en werk. Bij de laatste groep hadden de problemen voorkomen kunnen worden door adequaat leiderschap van de leidinggevende van de werknemer. Ik hoor bijvoorbeeld vaak dat werknemers in mkb-bedrijven te maken hebben met eigenaren die denken dat hun collega’s net zo zijn als zij. Met dezelfde inzet en toewijding voor de zaak. Maar dat is niet zo! Als je als werknemer dan niet zo assertief bent en je eigen grenzen stelt, dan ga je snel in het rood. Mijn advies aan ondernemers is dan ook: wees kritisch op je eigen stijl van leiding geven. Ik pleit er ook voor dat ondernemers investeren in coachend leiderschap met aandacht voor de mens. Dit zijn knoppen waar je aan kunt draaien, waar je invloed op hebt als ondernemer.”
Vier tips voor de mkb ondernemer
- Besteed aandacht aan je eigen mentale gezondheid en persoonlijke ontwikkeling
- Investeer in coaching, voor jezelf en voor je medewerkers
- Wees er bijtijds bij als je een werknemer ziet die in nood is
- Stimuleer preventieve bezoeken van je collega’s aan de bedrijfsarts
ArboNed helpt mkb-ondernemers met het voorkomen en verlagen van verzuim op de manier die bij jou en je bedrijf past. Wil je meer informatie? Ga naar de website van Arboned!
